Sesión 15 de febreiro: “Metodoloxías do ensino das linguas estranxeiras” (Carlos)

Nesta sesión Carlos explicounos o concepto de tradición pedagóxica, o cal quedara pendente da sesión anterior. A tradición pedagóxica condiciona a miúdo o ensino de linguas estranxeiras e varía en función do centro e do país. Por exemplo, Alemaña e os países árabes teñen unha tradición fundamentalmente gramatical, mentres que os países anglófonos presentan unha tradición fundamentalmente comunicativa, onde a lingua oral cobra especial importancia. Para min o ideal sería combinar ambas de xeito consensuado.

A relación profesor-alumno tamén cambia en función do país. O alumno pode someterse ó profesor, pasando a un segundo plano, ou pola contra pode ter un papel activo sendo o docente un guía que o acompaña na aprendizaxe. Na miña experiencia como alumna predominou a ensinanza tradicional, cun docente transmisor de coñecementos, mais considero que estaba máis motivada naquelas materias nas que se fomentaba a participación e a aprendizaxe autónoma.

Analizamos despois os obxectivos e as necesidades do alumnado. Os obxectivos son definidos polo docente, o centro e/ou a administración pública e corresponden a tres niveis de concreción curricular. Os obxectivos son necesarios, xa que facilitan a avaliación, proban a eficacia da metodoloxía aplicada, permiten a reflexión sobre as aprendizaxes e sirven para construír unha aprendizaxe adaptada ás necesidades e intereses do alumnado. No relativo ós obxectivos do ensino das linguas estranxeiras, chamoume a atención o de desenvolver atitudes positivas sobre a lingua oral e escrita, xa que non é a primeira vez que un alumno deixa de estudiar inglés argumentando que “o odia” ou “non vale para estudialo”. A atitude é fundamental para emprender calquera tipo de actividade, tamén o estudio dunha lingua.

Despois comezamos co tema das metodoloxías. Estas responden ás necesidades e poden coexistir no tempo. Van cambiando coa sociedade. Na aula poden convivir varias prácticas metodolóxicas. As metodoloxías clasifícanse en:

-Metodoloxía tradicional: xurdiu no século XVI. Estaba dirixida á nobleza e ó clero. Ten como obxectivo facilitar o acceso ós textos literarios. É unha aprendizaxe centrada no profesor, como suxeito transmisor de coñecementos. Predomina a lingua inicial e as actividades gramaticais e de tradución. Esta metodoloxía sigue vixente na actualidade, xa que se fomenta a memorización, o ensino da gramática explícita…

-Metodoloxía directa: xurdiu a finais do século XIX e principios do XX. Tiña como obxectivo aprender a falar cun método activo e global. Baseábase na metodoloxía natural de Gouin e as teorías de aprendizaxe. Dirixíase á burguesía urbana e o docente ademais de dirixir a clase representaba un rol de animador, recurrindo á mímica e á conversa. Predomina a lingua oral e hai un uso exclusivo (directo) da lingua estranxeira. Emprégase a linguaxe xestual. Enfatízase a fonética e a pronuncia e recúrrese á gramática de xeito implícito.

-Metodoloxía activa: xurde no século XX como un compromiso entre o tradicional e o moderno. É unha metodoloxía ecléctica, pois recurre a certas prácticas tradicionais e mantén os principios xerais da metodoloxía directa.

-Metodoloxías MAO-MAV: a metodoloxía MAO xurde nos 60 nos Estados Unidos e a SGAV no mesmo período en Francia. Teñen como obxectivo aprender a comprender, falar, ler e escribir. O docente deixa de ser o único referente oral e visual e tamén se empregan discos, diapositivas, transparencias… aparecen tamén os laboratorios de linguas. Predominan a lingua oral e a lingua estranxeira. Ensínase a gramática explícita. A aprendizaxe do léxico é secundaria. Empréganse exercicios baseados na repetición, trabállanse as catro destrezas e tamén se empregan exercicios estruturais.

-Metodoloxía SGAV: está influenciada por Chomsky e a Teoría da Gestalt. Dan importancia á situación de comunicación (léxico e gramática) empregando conxuntamente a imaxe e o son.

-Achegas comunicativas (Metodoloxía situacional inglesa, Enfoque Comunicativo e Enfoque Funcional-Nocional): xurden nos anos 80-90 e teñen os mesmos principios de base. Dan prioridade á lingua oral e recurren á gramática explícita. O enfoque funcional-nocional é a ponte entre a metodoloxía comunicativa e o enfoque por tarefas.

-Enfoque por tarefas: xurde no ano 2000. Consiste en realizar tarefas significativas para adquirir competencias lingüísticas. Predomina a lingua oral e o alumnado é máis autónomo, potenciando o traballo en equipo. O alumnado é moi activo, mentres que o profesor monitoriza.

Na miña opinión tódolos métodos teñen aspectos positivos e o ideal sería combinalos de forma consensuada dependendo do nivel. A metodoloxía directa resulta útil para os alumnos de nivel principiante. O enfoque comunicativo capacita ó alumno para unha comunicación real, sendo tamén de gran utilidade. Por último o enfoque por tarefas paréceme útil para fomentar o traballo interdisciplinar en grupo.